Przywrotnik – Alchemilla w fitoterapii

Przywrotnik Alchemilla zaliczany jest do rodziny różowatych Rosaceae. Przywrotnik ma zdolność wytwarzania nasion bez zapłodnienia (apogamicznie). Gatunek Alchemilla vulgaris Linne jest gatunkiem zbiorowym. Przywrotniki tworzą liczne odmiany i podgatunki, nawet o charakterze regionalnym. Wszystkie gatunki są lecznicze (około 200) i maja podobne właściwości chemotaksonomiczne.

Dawniej przywrotnik był określany nazwami: nawrotnik, nawrotek, gęsie łapki, lwia łapa, gwiazdki. W XIX wieku rodzaj Alchemilla był zaliczany w niektórych systemach taksonomicznych do rodziny różowato-krewnikowych Rosaceae-Sanguisorbae. Przywrotnik rośnie w Polsce, na łąkach, pastwiskach, polanach, na skrajach lasów. W sklepach zielarskich dostępny jest susz – ziele przywrotnika – Herba Alchemillae. Ziele przywrotnika powinno być zbierane przed, w czasie kwitnienia oraz w początkach zawiązywania owoców. Ziele suszyć w temperaturze do 50oC.

W medycynie ludowej przywrotnik jest stosowany w leczeniu nieżytu żołądka i jelit, biegunki różnego pochodzenia, zaburzeń trawienia. W XVIII i XIX wieku przypisywano przywrotnikowi zdolności pobudzania przemiany materii. Ma zdolność hamowania drobnych krwawień, likwidowania stanów zapalnych skóry i błon śluzowych, łagodzenia objawów zapalenia języka, gardła i dziąseł. Pobudza gojenie ran. Zewnętrznie robiono okłady z soku, pognieconego świeżego ziela i odwaru na stłuczenia, skaleczenia, siniaki, obrzęki. Przywrotnik ceniony jest także w fitoterapii weterynaryjnej. Zwiększa mleczność u krów. Hamuje stany zapalny wymienia. Poprawia trawienie u zwierząt.

Ziele przywrotnika zawiera garbniki elagowe (do 12%), flawonoidy (kwercetyna), witamina C (ponad 200 mg/100 g), saponiny, gorycze (laktony), fitosterole. Ważnymi składnikami czynnymi przywrotnika są: kwas elagowy, luteina, krzemionka przyswajalna, kwas taninowy, kwas galusowy, ubichinon, kwas chinowy, kwas kumarowy. Przeciętna zawartość tanin 6-8%. Spośród polifenoli wymienić można: pedunkulagina, lewigatyna, agrimonina, alchemillina (elagotanina). alchemilla Alchemilla vulgaris – przywrotnik pospolity; Krosno 1994 r.

Działanie przywrotnika: przeciwbakteryjne, ściągające, przeciwwysiękowe, przeciwbiegunkowe, przeciwzapalne, zmniejszające intensywność krwawień miesiączkowych, hamujące aktywność elastazy, angioprotekcyjne (wazoprotekcyjne = ochraniające strukturę naczyń krwionośnych), przeciwgorączkowe, przeciwcukrzycowe (tutaj opinie kontrowersyjne). Wskazania: zaburzenia trawienne, biegunka, choroba wrzodowa, nieżyt jelit, zapalenie odbytu, hemoroidy, żylaki kończyn, plamice, trądzik różowaty, kruchość i przepuszczalność naczyń krwionośnych, uogólnione stany zapalne i wysiękowe w organizmie, nadmierne i bolesne krwawienia miesiączkowe. Stany zapalne naczyniówki i spojówki. Stany zapalne jamy ustnej i gardła. Trudno gojące się rany, kontuzje sportowe, siniaki, krwiaki podskórne, obrzęk stawów.

Sposób użycia: Okłady na oczy z gazy nasączonej w odwarze. Okłady na rany, wypryski, opuchnięte i kontuzjowane miejsca (odwar). Przemywanie skóry trądzikowej, łojotokowej, z rozszerzonymi porami i naczyniami krwionośnymi (odwar). Świeże zmielone ziele z dodatkiem oleju lnianego do okładów na wypryski, trudno gojące się rany, zmiany łuszczycowe, liszaje, owrzodzenia kończyn. Odwar: 1 łyżkę ziela świeżego lub suchego i rozdrobnionego zalać 1 szklanką wody, gotować 5 minut, odstawić na 30 minut pod przykryciem. Przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 100-150 ml przy nieżycie przewodu pokarmowego. W pozostałych schorzeniach 2 razy dziennie po 100 ml. Przy zapaleniu odbytu i hemoroidach stosować lewatywy z mocnego odwaru (2 łyżki ziela na 1 szklankę wody). Odwar stosować również do płukania jamy ustnej, gardła, do okładów na oczy (30 minutowe). Płukanki leczą stany zapalne dziąseł oraz bolesne nadżerki w jamie ustnej. Ponadto do płukania stóp przy nadmiernej potliwości.

Do pielęgnowania skóry: przemywać twarz i szyję 2 razy dziennie. Tonik do twarzy przywrotnikowy na winie: 1 łyżkę ziela zalać 1 szklanką wody, gotować 5 minut, odstawić na 30 minut, przecedzić. Dodać 2 łyżki soku z cytryny oraz 200 ml wina wytrawnego białego oraz 1 łyżkę spirytusu salicylowego, mrówczanego lub kamforowego, wymieszać. Przechowywać w lodówce. Działanie: wybielające, przeciwzapalne, pojędrniające, obkurczające pory i naczynia krwionośne, przeciwzaskórnikowe. Stosować 2 razy dziennie, rano i wieczorem.

https://rozanski.li/161/przywrotnik-alchemilla-w-fitoterapii/