Kwas azelainowy, C9H16O4, czyli heptano-1,7-dwukarboksylowy (= anchoic acid, kwas nonanodiowy, kwas lepargylowy; ang. azelaic acid; niem. Azelainsäure), jest kwasem nasyconym, wytwarzanym przez drożdżaki Pityrosporum ovale i Malassezia furfur, występujące na skórze i we włosach i paradoksalnie wywołujące stany zapalne, zmiany ropne oraz nasilające objawy trądzików oraz atopowego zapalenia skóry. Tymczasem metabolit tych mikroorganizmów działa antyseptycznie wobec wielu bakterii, np. Staphylococcus aureus, Propionibacterium acnes, Escherichia coli, Protesu mirabilis, Staphylococcus epidermidis, Pseudomonas aeruginosa, a nawet wobec drożdżaka Candida albicans.

Kwas azelainowy jest wykorzystywany w leczeniu trądzików oraz łojotokowego zapalenia skóry. W postaci czystej ma postać proszku krystalicznego lub płytek, barwy białawej lub kremowej o słabym specyficznym zapachu. Słabo rozpuszcza się w wodzie zimnej, natomiast jest rozpuszczalny w wodzie gorącej i w alkoholach. Stosowany w postaci żelu, kremu, roztworu, mleczka 5, 10, 15, 20%, przy czym najskuteczniej działa stężenie 15 i 20%. Hamuje aktywność melanocytów (komórek pigmentowych skóry), ale tylko tych nadaktywnych, słabo działa wybielająco na skórę prawidłowo zabarwioną. 20% preparaty kwasu azelainowego hamują niekiedy lepiej melanogenezę w nadaktywnych melanocytach niż 2% roztw. hydrochinonu.

Efekt działania kw. azelainowego widoczny jest po 3-12 miesiącach regularnego stosowania. Po tym czasie daje dopiero dobre efekty w terapii złośliwej plamy soczewicowatej na twarzy. Daje dobre wyniki lecznicze w hiperpigmentacjach (przebarwieniach) po opryszczce, trądziku sterydowego, polekowego, kosmetycznego, młodzieńczego, po oparzeniach.

Przydatny w leczeniu rogowacenia słonecznego i trądziku różowatego. Sprawdza się w trądziku grudkowo-krostkowym i zaskórnikowym. Nie działa na piegi. Preparaty z kwasem azelainowym powinny byc aplikowane na skórę 2 razy dziennie, minimum przez kilka miesięcy. Jest dobrze tolerowany, choć po zastosowaniu powoduje przejściowe mrowienie i swędzenie skóry, a niekiedy pieczenie.Początkowo może wywołać rumień na twarzy, ale potem objaw ten ustępuje.

Kwas azelainowy działa cytotoksycznie i antyneoplastycznie, Hamuje niektóre procesy nowotworowe.Jest inhibitorem tyrozynazy i syntezy DNA oraz białek, blokuje mitochondrialne enzymy oksydoredukcyjne. Działa antyproliferacyjnie (antypodziałowo). Zapobiega rozkładowi łoju i lipidów na wolne aldehydy, ketony i kwasy tłuszczowe drażniące skórę i nasilające zmiany trądzikowe. Zmniejsza ilość zaskórników, zapobiega nadmiernej hiperkeratynizacji gruczołów łojowych i naskórka. Minimalne stężenie kwasu azelainowego hamujące Propionibacterium acnes wynosi 1,25%, a min. stęż. hamujące Staphylococcus aureus wynosi 2,5%.

https://rozanski.li/2352/azelaic-acid-kwas-azelainowy-azelaowy-w-kosmetologii-i-dermatologii/