Ruszczyk kolczasty = myszopłoch – Ruscus aculeatus Linne z rodziny Ruscaceae (myszopłochowate = ruszczykowate) dostarcza cenne kłącze – Rhizoma Rusci aculeati. Rodzaj myszopłoch zaliczany jest w niektórych systemach do Liliaceae, czyli rodziny liliowatych. Roślina występuje w Południowej Europie i w Azji (Iran). Wytwarza spłaszczone pędy, pełniące funkcje liścia (taki spłaszczony liściopodobny pęd nazywamy gałęziakiem – fylloklaudium.

Zawiera ono 4-6% saponin sterydowych, ponadto flawonoidy, fitosterole (sitosterol, stigmasterol, kampesterol), benzofurany (euparon = 2,5-diacetyl-6-hydroxybenzofuran, ruskodibenzofuran), kwasy tłuszczowe (kwas lignocerowy CH3(CH2)22COOH = tetracosanoic acid), triterpeny, kumaryny, alkaloidy (sparteina, tyramina), kwas glikolowy.

Do saponin sterydowych należą: ruscyna (ruscine), neo-ruskogenina (neoruscogenin), ruskogenina (ruscogenin), ruskozyd (ruscoside). Ruskozyd jest saponiną furostanową. Ruscyna jest saponiną spirostanową. Wodne i wodno-alkoholowe wyciągi z kłączy ruszczyka były stosowane w medycynie w leczeniu hemoroidów, stanów zapalnych skóry i naczyń krwionośnych oraz jako środek “czyszczący krew” i moczopędny.

Współczesne badania dowiodły znaczenie kłącza ruszczyka jako vasoprotectivum i antihaemorrhoidales. Podnosi ciśnienie żylne krwi, zwiększa napięcie ścian naczyń krwionośnych, wzmaga przepływ krwi w żyłach i limfy. Zapobiega zastojom krwi i limfy, obrzękom i wysiękom okołonaczyniowym. Wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne. Hamuje działanie enzymu elastazy (proteinaza).

Pobudza postsynaptyczne receptory alfa-1 i alfa-2, wzmaga uwalnianie noradrenaliny w zakończeniach nerwowych. Obkurcza naczynia krwionośne. Zapobiega krwawieniom występującym w trakcie zażywania preparatów antykoncepcyjnych. Posiada właściwości cytotoksyczne i przeciwhistaminowe. Nie działa na hialuronidazę. Dawkowanie: preparaty w kapsułkach zawierają różną zawartość ruskogeniny. Zalecane dawki powinny odpowiadać 7-11 mg ruskogeniny/24 h.

Ponadto w pastach, maściach i żelach doodbytniczo i na skórę. Wskazania: zastoje limfy i krążenia żylnego, żylaki, obrzęki kończyn, hemoroidy, kontuzje sportowe, plamice naczyniowe, teleangiektazje, trądzik różowaty, stany zapalne naczyń żylnych i limfatycznych, zapalenie węzłów chłonnych. W nowoczesnym lecznictwie oficjalnym zastosowanie znalazła również czysta ruskogenina C27H42O4 (ruscogenin). Jest inhibitorem elastazy i ma odmienny mechanizm wazoprotekcyjny niż escyna, która z kolei hamuje hialuronidazę.

Saponiny sterydowe ruszczyka zmniejszają adhezję leukocytów do śródbłonka. Sama ruskogenina znalazły zastosowanie w leczeniu niewydolności naczyń żylnych i limfatycznych, w łagodzeniu objawów alergii, w leczeniu hemoroidów, żylaków kończyn, plamic, obrzęków kończyn. Nadaje się do długotrwałej terapii nadmiernej przepuszczalności i kruchości naczyń krwionośnych. Ruskogenina podawana jest przy stanach zapalnych żył oraz zakrzepach żylnych.

Miejscowo w leczeniu hemoroidów, zapalenia odbytu, pochwy, przetok odbytu, świądu odbytu. Ruszczyk zmniejsza krwawienia z dróg rodnych pozamentruacyjne. Z tego względu, że ruszczyk obkurcza naczynia krwionośne, zalecam go również w leczeniu teleangiektazji (np. po terapii sterydami), plamic i trądziku różowatego. Korzystnie działa w przypadku dermatozy okołoustnej oraz rozszerzeń naczyń w przebiegu trądziku sterydowego, kosmetycznego i zawodowego (leczenie zewnętrzne skojarzyć z leczeniem wewnętrznym).

Przykład nowoczesnego preparatu ruszczykowego

Preparaty galenowe proste: 1. Nalewka ruszczykowa – Tinctura Rusci: 1 część ziela lub kłącza ruszczyka zalać 10 cz. alkoholu 55-60%, macerować 7 dni, przefiltrować. Zażywać 2 razy dziennie po 5-6 ml. Nalewka w proporcji 1 część surowca świeżego lub suchego na 5 części alkoholu – 2-3 ml 2 razy dziennie, ponadto zewnętrznie w maściach, żelach, mazidłach (zawartość nalewki 1:5 – 5-10% w produkcie). 2. Odwar ruszczykowy – Decoctum Rusci: 1 łyżkę suchych kłączy lub 2 łyżki suchego ziela zwilżyć spirytusem 70-80%, po 5 minutach zalać 1 szklanką wody zimnej, doprowadzić do zagotowania, po czym pozostawić pod przykryciem na 40 minut. Przecedzić. Podzielić odwar na 4 części i wypić w ciągu dnia. Kuracja ruszczykiem powinna trwać 2-3 miesiące i musi być wznawiana co pół roku.

https://rozanski.li/4465/ruszczyk-ruscus-w-praktycznej-fitoterapii/